Archiwum 1992–2013

2000, tom 9, suplement 2

Na okładce

Rola zaburzeń osobowości sprawcy w diagnostyce procesów motywacyjnych

JÓZEF K. GIEROWSKI
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 203-211

Opiniowanie sądowo-psychologicznew przypadku sprawców, u których rozpoznajesię zaburzenia osobowości, stwarza szeregtrudności i problemów diagnostycznych. Przezwyciężeniewspomnianych trudności jest możliweprzez wykorzystanie w postępowaniu diagnostycznymmodelu diagnozy procesów motywacyjnychuwzględniających zarówno osobowościowe, jaki sytuacyjne tło motywacyjne, mające wpływ nawybrane właściwości procesów motywacyjnych.Opisują one stan funkcjonowania osobowości, aktualniepełnione przez nią funkcje regulacyjne i integracyjne.Diagnoza motywacji osób ujawniającychopisane zaburzenia będzie zdecydowanie bardziejtrafna i rzetelna, gdy wykorzystamy systemowepodejście do zaburzeń osobowości zaproponowaneprzez Andrzeja Jakubika.

Na okładce

Trudności w różnicowaniu osobowości paranoicznej, reakcji urojeniowych i paranoi w opiniowaniu sądowo-psychiatrycznym

Józef Kocur, ZDZISŁAW MAJCHRZYK
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 213-217

Diagnostyka różnicowa dysfunkcjipsychicznych o cechach paranoicznych posiadaistotne znaczenie praktyczne, wpływające nakońcowe wnioski opinii sądowo-psychiatrycznych.Kierując się etiologią, patogenezą i obrazem klinicznymtrzech najczęściej spotykanych zaburzeńparanoicznych (osobowości paranoicznej, reakcjiurojeniowej i paranoi) przedstawiono podstawowezasady ich różnicowania oraz wynikające z niegokonsekwencje orzecznicze w psychiatrii sądowej.

Na okładce

Zasady opiniowania biegłego psychiatry i psychologa

TADEUSZ WIDŁA
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 219-222

W artykule przedstawiono zasadyrządzące opiniowaniem przez biegłego: zasadęnaczelną, którą jest zasada dobrej obsługi sądu oraz zasady organizacyjne: obligatoryjności zasięgania opinii biegłego, insubstytutywności(in abstracto), substytucji (in concreto), zasadę autonomii i zasadę kompetencji. Zasady te są odpowiednikami zasad obowiązujących organy procesowe.

Na okładce

Pomiar zaburzeń osobowości w różnych fazach alkoholizmu za pomocą testu SUI

JAN M. STANIK
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 223-231

Przedstawiono wyniki badańdiagnostycznych 88 pacjentów Poradni Przeciwalkoholowych(35 osób leczonych po raz pierwszy, przymusowo–grupa A, 24 osoby zgłoszone po raz pierwszy,dobrowolnie –grupa B, 29 osób po raz kolejnywznawiających leczenie –grupa C oraz 57 uczestnikówKlubów Anonimowych Alkoholików (grupa D).Analiza wykazała znaczące różnice obrazu osobowości(profilu SUI) pomiędzy wyodrębnionymi grupamiw kolejności: B, A, C, D. Najbardziej różniły sięprofile grup C i D (rps= -0,82), co prowadzi downiosku, że grupy te są swoim wzajemnym zaprzeczeniempod względem koherencji osobowości warunkującejprawidłowe funkcjonowanie społeczne w codziennychsytuacjach życiowych. Badania pozwalajątakże na wyciągnięcie ogólnego wniosku o dużejprzydatności psychologiczno-diagnostycznej testuSUI w lecznictwie uzależnienia alkoholowego.

Na okładce

Osobowość mnoga: diagnostyka, orzecznictwo sądowo-psychiatryczne

JERZY POBOCHA
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 233-242

W pracy, na podstawie analizypiśmiennictwa, przedstawiono: definicje, historię,epidemiologię, etiologię, kryteria diagnostycznedysocjacyjnych zaburzeń osobowości, tzn. osobowościmnogiej, czyli wielorakich zaburzeń osobowości.Przedstawiono też problemy diagnozowaniai opiniowania poczytalności takich osóbw sprawach karnych.

Na okładce

Wpływ stresu na mechanizmy obronne osobowości przed i po przestępstwie agresywnym

JANUSZ HEITZMAN
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2 (10), 243-251

Mechanizmy obronne osobowości w sposób nieświadomy pomagają radzić sobie w sytuacjach konfliktowych. Zazwyczaj konflikty towarzyszą ostrej i przewlekłej reakcji na stres, jaka często poprzedza dokonanie agresywnego przestępstwa. W pracy omówiono główne kierunki badań nad mechanizmami obronnymi. Na przykładzie 35 sprawców poważnych przestępstw agresywnych, w których genezie główną rolę odegrał stan stresu, zauważono, że najbardziej upośledzonymi mechanizmami obronnymi osobowości przed czynem były: racjonalizacja, tłumienie i wyparcie. Sytuacja narażenia na „stresujące" obciążenie pogłębia stan konfliktu, który nie może być złagodzony procesami nieświadomej regulacji i skutkuje agresywnym przestępstwem.

Na okładce

Zaburzenia osobowości w opiniowaniu sądowo-psychiatrycznym

HENRYK GÓRSKI, Antoni Florkowski, Sławomir Szubert
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 253-257

Mimo dominującego w literaturzepoglądu, że tylko określone kodeksowo kategoriechorobowe psychiki pozwalają orzekać stanniepoczytalności lub poczytalności znacznie ograniczonej,odzywają się głosy wielu prawników, a takżelicznych psychiatrów, iż nie docenia się negatywnejroli niektórych typów krańcowo zaburzonej osobowościsprawcy czynu zabronionego. Autorzy zwracająrównież uwagę na to, że każda osobowość winnabyć pojmowana w wymiarze nie zawsze stabilnegokontinuum, a obraz kliniczny sytuacyjnych dekompensacjipozornie trwałych mechanizmów osobowościowych,osiąga niejednokrotnie rozmiary stanuz pogranicza psychozy, a nawet psychotycznego.Oznacza to potrzebę weryfikacji dotychczasowegopodejścia psychiatrii sądowej do osób z zaburzeniamiosobowości, u których splot szczególnie urazowychczynników psychologiczno-sytuacyjnych mógłskutkować wyzwoleniem dekompensacją postawo charakterze kryminogennym.

Na okładce

Biologiczne korelaty zaburzeń osobowości

JOANNA WOJEWÓDZKA, PIOTR ILNICKI, RADOSLAW TWORUS
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 259-262

Praca stanowi przegląd piśmiennictwadotyczącego biologicznych podstaw zaburzeńosobowości. Uwzględniono następujące kryteriabiologiczne: czynniki genetyczne, zaburzenia hormonalne,zaburzenia enzymatyczne, zaburzenia układuserotoninergicznego, uszkodzenia organiczne o.u.n.Z dostępnych publikacji wynika, że żadne z wyżejwymienionych kryteriów nie uzyskało dotądjakościdiagnostyczno-prognostycznej. Wydaje się celowymwypracowanie takiego narzędzia diagnostycznego,które wiązałoby czynniki psychosocjologiczne z najlepiejpoznanymi koncepcjami biologicznymi.

Na okładce

Mózgowe uwarunkowania antyspołecznych zaburzeń osobowości w kontekście opiniowania sądowo-psychologicznego

BEATA PASTWA-WOJCIECHOWSKA, Krzysztof Jodzio
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 263-270

Artykuł omawia mózgowe mechanizmykształtowania się antyspołecznych zaburzeńosobowości. Rozważania dotyczą roli poszczególnychczynników w ich patogenezie, w tym lokalizacjiuszkodzenia mózgu, etiologii oraz wskaźnikówneurofizjologicznych. Obok badań neuroobrazowych,poszukuje się także neuropsychologicznychmiar zaburzeń procesów poznawczych w psychopatii.Wskazano przyczyny dotychczasowych niespójnościterminologicznych i teoretycznych, a takżesformułowano propozycje dalszych badań.

Na okładce

Kontrowersje w opiniowaniu sądowo-psychiatrycznym sprawców przestępstw typowo wojskowych

STANISŁAW ILNICKl
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 271-274

Corocznie wydawanych jestok. 300 opinii sądowo-psychiatrycznych w sprawachkarnych dotyczących żołnierzy. Wydają jezarówno biegli wojskowi jak i spoza wojska. Konfrontacjatych opinii, dokonywana przy okazji badańporównawczych, jak i w codziennej praktyce,wskazuje na występowanie znacznych różnic międzybiegłymi, tak w zakresie oceny poczytalności,jak i zdolności do służby wojskowej sprawcówprzestępstw wojskowych. W pracy dokonano przegląduwyżej wymienionych spornych kwestii orazprzedstawiono własny pogląd na ten temat.

Na okładce

Specyfika zaburzeń osobowości oraz przestępczość kobiet na Litwie

KONSTANTINAS DASKEVIČIUS, JELENA MARCINKEVIČIENE
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 275-277

Zaburzenia osobowości rozpoznanow 41 przypadkach (39%) kobiet, które przebywałyna obserwacji sądowo-psychiatrycznej zleconejprzez sąd. W zestawieniu z populacją wszystkichpacjentów psychiatrii sądowej 73% badanych miałozarzut o czyny agresywne, przeważnie morderstwapopełnione na członkach rodziny. Żaden badany niemiał zniesionej poczytalności, chociaż niektórzyprzejawiali zaburzenia reaktywne i zostali poddanibadaniu po polepszeniu stanu zdrowia. Najbardziejpowszechnym zaburzeniem osobowości była niestabilnośćemocjonalna, a najbardziej typowymi motywamizazdrość i zemsta. Ze względu na zagrożeniespołeczne, istnieje potrzeba prowadzenia dalszychbadań nad zaburzeniami osobowości u kobiet.

Na okładce

Diagnostyka zaburzeń osobowości w opiniach litewskich psychologów sądowych w sprawach o zabójstwo

AUDRONE GLINSKIENE
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 279-281

Problemy i rola psychiatrówsądowych zostały omówione na podstawie danychz Oddziału Psychiatrii Sądowej w Utenie w latach1994-1998. Charakterystyczne cechy osobowościi diagnozy przeanalizowano wg ICD-10. Podkreślonorolę psychologa w kompleksowym badaniusądowo-psychiatrycznym i konieczność wprowadzeniakategorii ograniczonej poczytalności.

Na okładce

Charakterystyczne cechy agresji nieletnich dziewcząt popełniających przestępstwa

RADIK M. MASAGUTOW
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 283-287

Przedstawiono wyniki kompleksowychbadań nad agresywnymi zachowaniami nieletnichdziewcząt, przeprowadzone metodami klinicznymii eksperymentalno-psychologicznymi. Badaniamiobjęto 188 osób z zaburzeniami zachowania (antyspołecznymii przestępczymi). Zasygnalizowanoistotne czynniki agresji (mikrospołeczne, psychologicznei psychopatologiczne) oraz te, które są uwarunkowanepłcią ijej związkiem z patologiczną agresją.Zwrócono uwagę na znaczną rolę, jaką w agresjikobiet odgrywają treści fantazji agresywnych.

Na okładce

Wybrane zmienne osobowościowe w świetle psychologicznych czynników ryzyka popełnienia zabójstwa

ANNA WOLSKA
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 289-300

W charakterystyce wybranychwymiarów opisujących osobowość, które znalazłysię w grupie predyktorówmających 68,7% mocyprzewidywania zabójstwa, istotne okazały się:(1) poziom lęku –mieszczący się w grupie zabójcówmiędzy nasileniem negatywnym a przeciętnym,(2) poziom kompetencji emocjonalnych –kształtującysię negatywnie, (3) poziom agresywności i wrogości–zbliżający się w grupie zabójców do nasileniaprzeciętnego. Wymiary te stanowią składową predyktorówzabójstwa wraz z wymiarem obciążeniasytuacyjnego w czasie dokonywania czynu orazz wymiaremfunkcjonowania biologicznego. Najważniejszymw hierarchii okazał się wymiar obciążeniasytuacyjnego, w następnej kolejności następują wymienionewymiary osobowościowe, po których następujewymiar opisujący funkcjonowanie biologiczne.Całość tej hierarchii stanowi psychologiczną grupęryzyka popełnienia czynu zabójstwa z niemal70% prawdopodobieństwem.

Na okładce

Opiniowaniu sądowo-psychologicznym w histrionicznych zaburzeniach osobowości – dwa przypadki

EWA WASZKIEWICZ-BIAŁEK, EWA SZABLEWSKA
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 301-306

Diagnostyka zaburzeń osobowościw opiniowaniu sądowo-psychologicznym budziwiele kontrowersji, zwłaszcza w przypadkach nietypowych.W pracy podjęto próbę zestawienia objawówdotyczących funkcji poznawczych, emocjonalnychi zachowania, które mogą być pomocne w diagnozieróżnicowej do celów orzeczniczych. Kryteriumdoboru przypadków do przedstawionej analizy stanowiłoirracjonalne działanie sprawców, mało zrozumiałapsychologicznie motywacja czynu.

Na okładce

Osoby niepełnosprawne psychicznie w polskim systemie penitencjarnym – aspekty prawne

RYSZARD KURNIK
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, suplement 2(10), 307-311

Autor zapoznaje czytelnikaz podstawowymi zmianami w kodeksie karnym wykonawczym,które wpłynęły na postępowanie zeskazanymi niepełnosprawnymi psychicznie. Przedstawiazasady i podstawy prawne przeprowadzaniabadań psychologicznych i psychiatrycznych wobecskazanych i tymczasowo aresztowanych oraz zasadyfunkcjonowania systemu terapeutycznego.