2008 zeszyt 2

Powrót do zeszytu

Tom 17, zeszyt 2

Spostrzeżenia praktyczne

Krytyczne spojrzenie na zamienne powoływanie „biegłego lekarza psychiatry lub neurologa” w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie

Danuta Hajdukiewicz1
1. Klinika Psychiatrii Sądowej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2008; 17 (2): 157-160
Słowa kluczowe: ubezwłasnowolnienie, biegli lekarze

Streszczenie

Cel. Zapoznanie lekarzy psychiatrów i neurologów oraz psychologów ze zmienionymi unormowaniami powoływania biegłych w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie oraz zwrócenie uwagi ustawodawcy na to, że zamienne powoływanie „ biegłego lekarza psychiatry lub neurologa" jest błędem ze względu na rozbieżne kompetencje tych specjalistów.
Poglądy. Dotychczasowe unormowania zobowiązywały sąd prowadzący postępowanie o ubezwłasnowolnienie, aby osoba, której postępowanie dotyczyło, została zbadana przez jednego lub więcej biegłych psychiatrów. Przy takim sformułowaniu nie ulegała wątpliwości treść art. 554 § 1 k.p.c. że sąd ocenia niezbędność poddania tej osoby obserwacji w zakładzie leczniczym „na podstawie opinii dwóch biegłych lekarzy" i że mają to być biegli lekarze psychiatrzy. Ich zadaniem była (i jest nadal) ocena, czy badana osoba „z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, a w szczególności pijaństwa lub narkomanii nie jest w stanie kierować swym postępowaniem" (art. 13 k.c.) lub czy z wyżej wymienionych powodów „potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw" (art. 16 k.c.). Są to zatem oceny mieszczące się w kompetencji biegłego lekarza psychiatry. Aktualnie „osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, musi być zbadana przez biegłego lekarza psychiatrę lub neurologa, a także psychologa (art. 553 § 1 k.p.c.), zaś § 2 szczegółowo określa zakres ocen, mających znaleźć się w opinii biegłego. Brak określenia specjalizacji dwóch biegłych lekarzy (na podstawie opinii których, sąd oceni niezbędność obserwacji), powoduje wątpliwości jakiej specjalności lekarze zostaną powołani tu na biegłych (w ustawodawstwie powszechny jest pogląd, że ocena konieczności obserwacji leży jedynie w kompetencji biegłych psychiatrów).
Wnioski. (1) Rozdział zatytułowany „Ubezwłasnowolnienie" (art. 544-560 k.p.c.) wymaga pilnej nowelizacji ograniczającej kompetencje powoływanych biegłych lekarzy do specjalistów psychiatrów. (2) Wskazany byłby powrót do dawnej treści art. 553 § 1 k.p.c. (3) W art. 554 § 1 k.p.c. wskazane byłoby uściślenie, że to na podstawie opinii dwóch biegłych lekarzy psychiatrów sąd ocenia poddanie osoby badanej obserwacji w zakładzie leczniczym.

Adres do korespondencji:
Dr Danuta Hajdukiewicz
Klinika Psychiatrii Sądowej Instytut Psychiatrii i Neurologii
Al. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa