Autorzy opisują neurofizjologiczne koncepcje mechanizmów powstawania lęku (w ujęciu Papeza, Nauty, Graya, Nestorosa, Mogensona), zwracając uwagę na znaczenie struktur układu limbicznego i na możliwości farmakologicznej modyfikacji jego funkcji oraz wskazując na kliniczne implikacje omawianych zagadnień. (red.)
Na tle klinicznego ujęcia lęku autorki opisują najważniejsze właściwości jego wymiaru psychofizjologicznego – metody badania, indywidualny charakter wzorca reakcji lękowej. Wskazują następnie na wzajemne zależności między subiektywnym doświadczeniem lęku, zachowaniem lękowym oraz towarzyszącej im reakcji fizjologicznej i proponują systemowe podejście do analizy tego zagadnienia. (red.)
Artykuł traktuje o drugiej teorii lęku Zygmunta Freuda oraz o lęku w aspekcie rozwojowym w jego ujęciu, jak też w ujęciach Melanii Klein i Margaret Mahler. Według Freuda w rozwoju każdego dziecka pojawia się charakterystyczna sekwencja niebezpiecznych sytuacji, na które dziecko reaguje lękiem i które pozostają w nieświadomości przez całe życie. Wymieniał kolejno: utratę obiektu, utratę miłości obiektu, lęk kastracyjny w okresie edypalnym oraz lęk przed superego. Opisane szczegółowo przez Freuda lęki towarzyszące fazie edypalnej i tworzeniu się superego zostały przedstawione w artykule w jego ujęciu. Natomiast wczesny rozwój dziecka wraz z towarzyszącymi mu lękami został przedstawiony w ujęciu Melanii Klein– w odniesieniu do pierwszego roku życia – oraz w ujęciu Margaret Mahler – w odniesieniu do kilku pierwszych lat życia.
Lęk jest taką właściwością człowieka, która musi być uwzględniona przez każdą teorię wyjaśniającą jego funkcjonowanie. Teorie egzystencjalistyczne uważają uczucie lęku za podstawowe uczucie, jakie towarzyszy człowiekowi. Najczęściej przeżywany lęk – to: lęk wynikający ze świadomości własnej śmierci, ze świadomości odpowiedzialności za własną wolność, ze świadomości istnienia i wreszcie z niepewności dotyczącej sensu własnego istnienia. Warunki istnienia i towarzyszący im lęk mają bardzo istotny wpływ na zdrowie psychiczne.
Artykuł przedstawia sposób ujmowania lęku w psychopatologii – z jednej strony, jako chwilowego stanu emocjonalnego lub utrzymującej się dłużej cechy osobowości, a z drugiej, jako objawu lub jako składnika zespołu klinicznego. Na tym tle zwraca uwagę na wzajemne powiązania między somatycznymi, psychicznymi i środowiskowymi uwarunkowaniami występowania lęku oraz na jego centralną pozycję w klinice zaburzeń psychicznych oraz ważną rolę w patogenezie i leczeniu niektórych chorób somatycznych.
Autorka analizuje występowanie lęku w zaburzeniach nerwicowych polemizując ze stanowiskiem rugującym pojęcie „nerwica" z nowszych klasyfikacji zaburzeń psychicznych. W jej opinii, stanowisko takie budzi wątpliwości i prowadzi do trudności interpretacyjnych. Podkreśla, że współczesny stan wiedzy psychiatrycznej, psychologicznej i neurofizjologicznej pozwala na potwierdzenie dawnego założenia, że emocje negatywne, a zwłaszcza lęk, odgrywają główną rolę w patogenezie zaburzeń nerwicowych. Poszczególne ich podgrupy różnią się między sobą stopniem nasilenia i dominującą formą reakcji lękowych. Wypływają z tego określone implikacje terapeutyczne. (red.)
Opracowanie przedstawia zarys aktualnych poglądów na leczenie zespołów lękowych. Uwypuklono potrzebę kompleksowego postępowania leczniczego obejmującego zarówno leczenie farmakologiczne, jak i – zwłaszcza – wykorzystanie zróżnicowanych i adekwatnie dobranych metod i technik psychoterapeutycznych. (red.)
Triazolobenzodiazepiny (TBDZ) należą do anksjolityków z grupy benzodiazepin (BDZ). Obecność pierścienia triazolowego powoduje pewne różnice w ich działaniu w stosunku do tradycyjnych BDZ: stosunkowo krótki okres działania oraz właściwości przeciwdepresyjne i skuteczność w łagodzeniu objawów napadów paniki. Budowa chemiczna TBDZ powoduje, że przy ich rozkładzie nie tworzą się aktywne metabolity. Dzięki temu leki działają krócej i nie kumulują się. Prawdopodobnie efekt przeciwdepresyjny związany jest z wpływem TBDZ nie tylko na układ GABA. Ich korzystne działanie w depresji dotyczy zarówno wpływu na podstawowe objawy depresji, słabszego niż leków przeciwdepresyjnych, oraz efektu anksjolitycznego i łagodzenia objawów drugorzędowych. Spośród TBDZ, alprazolam jest jedynym trankwilizatorem zalecanym w leczeniu napadów paniki. Inne leki z tej grupy, estazolam i triazolam, są głównie lekami nasennymi. Triazolam jest rzadko stosowany ze względu na występowanie ubocznych objawów psychicznych i następowej amnezji.
Celem badań była ocena nasilenia objawów zespołu lękowego u pacjentów chorych so-matycznie oraz porównanie udziału lęku i depresji w obrazie klinicznym wydzielonych grup chorób somatycznych. Badaniami objęto 93 pacjentów hospitalizowanych z powodu różnych chorób somatycznych. Pierwszą grupę stanowili pacjenci z chorobami psychosomatycznymi, drugą – z chorobami nowotworowymi, trzecią – po zabiegach chirurgicznych. Grupę kontrolną stanowiły osoby zdrowe, wybrane losowo. W pierwszej części badania przeprowadzano wywiad psychiatryczny oraz dokonywano klinicznej oceny nasilenia lęku (LH) i depresji wg skali Hamiltona (DH). W drugiej części zastosowano kwestionariusze Inwentarza Stanu i Cechy Lęku. Stwierdzono, że kobiety w sytuacji stresu związanego z chorobą i leczeniem szpitalnym reagowały silnym lękiem i depresją, natomiast mężczyźni w podobnej sytuacji reagowali głównie nasileniem objawów depresyjnych. Osoby o wysokim poziomie lęku (jako cechy) były częściej skłonne do zapadania na choroby psychosomatyczne i nowotworowe. Osoby z chorobami psychosomatycznymi skutecznie stosowały mechanizmy obronne zmniejszając lęk (jako stan), natomiast w chorobach nowotworowych mechanizmy te okazały się mało skuteczne, prawdopodobnie z powodu zbyt silnego zagrożenia utratą zdrowia i życia. Występowanie lęku (jako cechy) nie predysponowało do występowania chorób "chirurgicznych", natomiast stres związany z przebyciem operacji chirurgicznej powodował nasilenie lęku jako stanu. Ciężkość stanu somatycznego nie miała decydującego wpływu na nasilenie zaburzeń emocjonalnych i nasilenie poczucia choroby. Poczucie choroby było tym większe im bardziej nasilone były objawy depresyjne i objawy lęku, jako cechy osobowości.
Praca omawia amerykańskie badania efektywności ekonomicznej (kosztów i zysków) alternatywnych wobec hospitalizacji form opieki psychiatrycznej. W części ogólnej zajmuje się problemami metodologicznymi badali porównujących opiekę środowiskową z tradycyjnymi formami leczenia. Następnie szczegółowo przedstawia trzy klarownej przykłady finansowej analizy opieki środowiskowej. W ostatniej części pracy poruszone są na tym tle problemy oceny kosztów różnych form leczenia w Polsce.
Opracowanie jest przeglądem piśmiennictwa dotyczącym oddziałów dziennych w lecznictwie psychiatrycznym. Autorka przedstawia społeczne i historyczne przesłanki wyodrębnienia takich oddziałów oraz ich rozpowszechnienie na świecie i w Polsce. Omawia też współczesne poglądy i wyniki badań na temat zadań wyznaczanych oddziałom dziennym oraz skuteczności ich realizacji. Podkreśla, że oddziały dzienne traktowane są najczęściej, jako alternatywa dla hospitalizacji całodobowej i przedstawia ich wykorzystanie w leczeniu chorych z zaburzeniami psychicznymi, dzieci i młodzieży, osób uzależnionych od alkoholu i chorych geriatrycznych. (red.)
Przeanalizowano wypowiedzi 77 psychologów zatrudnionych w 39 PZP oraz 9 ekspertów (lekarzy i psychologów), dotyczące rodzaju i czasochłonności świadczeń psychologa zatrudnionego w PZP. Z analizy tej wynika, że blisko 2/3 czasu pochłaniają psychologowi czynności diagnostyczne. Na terapię psycholog ma mniej niż 1/3 czasu pracy i najbardziej pochłania go psychoterapia indywidualna. Zdaniem ekspertów – odmiennie niż w opinii psychologów – powinni oni w równych proporcjach po ok. 40% czasu poświęcać diagnozie i terapii.
Autor przedstawia znane i mniej znane fakty składające się na biograficzną sylwetkę Profesora Jana Mazurkiewicza oraz na jego dzieło. (red.)