Archiwum 1992–2013

2001, tom 10, zeszyt 4

Artykuł oryginalny

Skuteczność zespołów leczenia środowiskowego w czterech ośrodkach – katamneza dwuletnia

Elżbieta Słupczyńska-Kossobudzka, Ludmiła Boguszewska, STANISŁAW WÓJTOWICZ
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 289-299

Badanie miało na celu porównanie skuteczności opieki zespołów leczenia środowiskowego i leczenia tradycyjnego (ambulatoryjnego) u przewlekle chorych na psychozy, głównie na schizofrenię. Przebadano 107 pacjentów, którzy losowo zostali przydzieleni do grup eksperymentalnych i kontrolnych, oraz przedstawicieli ich rodzin. Wszystkie te osoby były badane trzykrotnie – na początku, po 10 miesiącach i po 22 miesiącach. Wykazano, że efekty uzyskane po 22 miesiącach opieki środowiskowej są istotnie lepsze od efektów opieki tradycyjnej w większości zastosowanych miar. Wyższą skuteczność zespołów środowiskowych stwierdzono w następujących miarach: czas hospitalizacji, cztery obszary funkcjonowania społecznego (ogółem, kontakty interpersonalne, niezależność, praca), satysfakcja chorych z usług, zachowania uciążliwe pacjentów i obciążenie rodziny. Nie stwierdzono większej skuteczności zespołów w następujących miarach: liczba przyjęć i trzy obszary funkcjonowania społecznego (wycofanie, rekreacja, prospołeczność). Efekty pracy zespołów leczenia po 22 miesiącach są wyraźnie lepsze niż uzyskane po 10 miesiącach, zwłaszcza w zakresie obciążenia rodziny, zachowań uciążliwych oraz czasu hospitalizacji chorych -po l0 miesiącach nie było różnic między grupami, a po 22 miesiącach uzyskano istotnie większą poprawę u chorych objętych opieką środowiskową niż tradycyjną.

Artykuł oryginalny

Skuteczność zespołu leczenia środowiskowego w rejonie szpitala „Drewnica” – czteroletnia katamneza

Ludmiła Boguszewska, ELŻBIETA SŁUPCZYŃSKA-KOSSOBUDZKA, STANISŁAW WÓJTOWICZ
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 301-309

Badanie miało na celu sprawdzenie, w jakim stopniu bardzo dobre efekty działania zespołu środowiskowego po pierwszym roku pracy utrzymały się przez następne trzy lata. Badaniem objęto 58 chorych, głównie z rozpoznaniem schizofrenii. Wszystkie osoby były badane trzykrotnie – przed wejściem w program, po 12 miesiącach jego działania i po następnych 3 latach. Stwierdzono, że po czterech latach opieki środowiskowej tak samo wysoki stopień poprawy jak po pierwszym roku utrzymał się w wymiarze satysfakcji z leczenia i częstotliwości hospitalizacji. Natomiast w pozostałych badanych miarach ewaluacji – wszystkich obszarach funkcjonowania społecznego, czasie hospitalizacji i odczuwanym przez rodziny stopniu obciążenia zachowaniami pacjenta – stwierdzono występowanie takiej samej prawidłowości: dużą poprawę po pierwszym roku opieki, pogorszenie po następnych trzech latach, przy utrzymywaniu w dalszym ciągu istotnej poprawy w stosunku do sytuacji wyjściowej.

Artykuł oryginalny

Związek między jakością życia osób chorych na schizofrenię a nasileniem zaburzeń chorobowych

Andrzej Cechnicki, MIGUEL VALDES
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 311-322

Autorzy kierują uwagę na związek między obrazem psychopatologicznym schizofrenii a jakością życia. W tym celu analizują wyniki prospektywnych, katamnestycznych badań takiej zależności w grupie 66 chorych na schizofrenię (wg DSM-III) badanych po upływie 7 i 12 lat od pierwszej hospitalizacji. Wykorzystano skalę BPRS w modyfikacji kalifornijskiej do opisu obrazu psychopatologicznego oraz „Ocenę jakości życia" wg Lehmana jako narzędzie do oceny jakości życia. Omawiając wyniki zwracają uwagę na odmienny wzorzec związków obrazu psychopatologicznego z subiektywną i obiektywną oceną jakości życia. (red.)

Artykuł oryginalny

Ocena wybranych funkcji poznawczych u osób krótko chorujących na schizofrenię – doniesienie wstępne

Joanna Meder, Maryla Sawicka
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 323-329

W przedstawionym doniesieniu podjęto próbę oceny skuteczności stosowania olanzapiny u pacjentów chorych na schizofrenię. Skuteczność preparatu oceniano na podstawie zmian, jakie zachodziły w funkcjonowaniu poznawczym chorych po okresie 3 miesięcy po zastosowaniu tej farmakoterapii. Badanymi osobami byli stosunkowo młodzi pacjenci leczeni w Instytucie. Wyniki potwierdzają skuteczność tego atypowego neuroleptyku już w pierwszym, stosunkowo krótkim, etapie leczenia. Pozytywne zmiany dotyczyły nie tylko samej poprawy w obszarze zmian nasilenia objawów pozytywnych i negatywnych, ale przede wszystkim w obszarze funkcjonowania poznawczego.

Artykuł oryginalny

Związki poczucia koherencji z postrzeganą władzą w rodzinach ze zdrowym lub chorującym psychicznie dorosłym dzieckiem

IRENA JELONKIEWICZ, KATARZYNA KOSIŃSKA-DEC, LUCYNA MURASZKIEWICZ
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 331-341

Celem pracy było zbadanie związków między poczuciem koherencji (SOC) i spostrzeganą władzą w rodzinach ze zdrowym lub chorującym psychicznie dorosłym dzieckiem. Przy pomocy narzędzi kwestionariuszowych zbadano 124 rodziny ze zdrowym i 45 rodzin z chorym psychicznie dzieckiem. Wykazano, że ogólne poczucie koherencji jest istotnie niższe u dzieci chorych w porównaniu z dziećmi zdrowymi. Dorosłe dzieci w obu grupach podobnie spostrzegają swoją władzę w rodzinie. Matki z rodzin klinicznych przypisują mniej władzy dziecku niż matki ze zdrowych rodzin. Ojcowie pytani o oczekiwany zakres władzy swoich dzieci różnili się w badanych grupach rodzin. Ojcowie chorych dzieci daliby im więcej władzy niż ojcowie dzieci zdrowych. Stwierdzono również, że w zdrowych rodzinach im większa jest władza dziecka, tym wyższe jest jego ogólne poczucie koherencji. W rodzinach ze schizofrenią występuje związek między SOC chorującego dziecka a tym, jak jego władzę spostrzega matka. Im większy jest wg matki zakres władzy dziecka, tym wyższe jest jego poczucie koherencji.

Artykuł oryginalny

Ocena percepcji mimicznej w schizofrenii i w jednostronnych uszkodzeniach mózgu

Katarzyna Kucharska-Pietura, MAREK MASIAK
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 343-351

Porównano percepcję mimiczną i percepcję emocjonalnie obojętnych twarzy w grupach: (S) chorzy z podprzewlekłym przebiegiem schizofrenii (n = 50), (es) chorzy z przewlekłą schizofrenią (n = 50), (P) chorzy z prawopółkulowym uszkodzeniem mózgu (n = 30), (L) chorzy z lewopółkulowym uszkodzeniem mózgu (n = 30) i (N) osoby zdrowe (n = 50). W badaniach zastosowano: MMSE, PANSS, „Test nazywania i rozpoznawania wyrazu emocjonalnego twarzy", „Test rozpoznawania twarzy". Badani z grupy P i chorzy na schizofrenię ujawnili deficyty percepcji mimicznej i twarzy, które ulegały pogłębieniu wraz z czasem trwania schizofrenii. Deficyt percepcji twarzy był istotnie mniejszy od deficytu percepcji mimicznej.

Artykuł oryginalny

Współwystępowanie używania substancji psychoaktywnych i zaburzeń psychicznych u młodzieży

Agnieszka Gmitrowicz, Anna Dietrich-Muszalska, SYLWIA GASZYŃSKA
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 353-358

Celem pracy było ustalenie rodzajów zaburzeń psychicznych, będących przyczyną hospitalizacji młodocianych osób, u których stwierdzono używanie określonych substancji psychoaktywnych (SPA). W oparciu o dokumentację szpitalną – historie chorób wszystkich osób, które były hospitalizowane na przestrzeni jednego roku (1999-2000) w oddziale młodzieżowym Kliniki – wyłoniono 42 młodocianych w wieku 15-23 lat, u których stwierdzono w wywiadzie używanie SPA powyżej 1 miesiąca zarówno szkodliwe, jak i zespół uzależnienia. Rozpoznania stawiano zgodnie z kryteriami ICD-10. Stwierdzono, że 21% młodzieży hospitalizowanej z powodu zaburzeń psychicznych używało substancji psychoaktywnych powyżej l miesiąca, przy czym najczęściej były to kanabinole (ponad 2/3 wyłonionej grupy). Ponad połowa badanej młodzieży używająca kanabinoli przyjmowała także inne substancje psychoaktywne, głównie alkohol. Młodzież hospitalizowana z powodu zaburzeń psychicznych i używająca lotnych rozpuszczalników i opiatów nie potwierdzała stosowania innych substancji psychoaktywnych. Wśród młodzieży hospitalizowanej z powodu zaburzeń psychicznych i używającej różnych substancji psychoaktywnych najczęściej rozpoznawano zaburzenia psychotyczne, w tym głównie o obrazie schizofrenii częściej niż w populacji wszystkich pacjentów).

Artykuł oryginalny

Opinie sądowo-psychiatryczne po obserwacjach szpitalnych sprawców działających w stanie nietrzeźwości alkoholowej

ELŻBIETA BOGDANOWICZ, Danuta Hajdukiewicz
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 359-373

Do badań wykorzystano 199 opinii sądowo-psychiatrycznych wydanych po obserwacjach szpitalnych w latach 1995-1996, które nadesłano do Kliniki Psychiatrii Sądowej IPiN. W grupie 180 opinii dotyczących sprawców działających w stanie zwykłego upicia alkoholem najwyższy odsetek przestępstw stanowiły czyny przeciwko życiu i zdrowiu (w tym zabójstwa), następnie kolejno: czyny przeciwko mieniu, rodzinie, wolności, bezpieczeństwu publicznemu. Wśród 19 opinii dotyczących sprawców w stanie upicia alkoholem innym niż zwykle najwyższy odsetek dotyczył także czynów przeciwko życiu i zdrowiu (w tym zabójstw), następnie przeciwko mieniu i przestępstw seksualnych. W porównaniu z wynikami badań Uszkiewiczowej z 1960 r. odsetek czynów przeciwko życiu i zdrowiu (w tym zabójstw) pozostał zbliżony, większy jest obecnie odsetek czynów przeciwko mieniu, a przede wszystkim przeciwko rodzinie. Od czasu badań autorki notuje się znaczący spadek ocen kwestionujących poczytalność tych sprawców i wniosków o zastosowanie wobec nich środka zabezpieczającego. Opinie dotyczące tej grupy sprawców wykazują szereg niedociągnięć i braków, zwłaszcza dotyczących przytaczania objawów upić innych niż zwykle, wykorzystania danych z akt sprawy oraz analiz i ocen objawów nadużywania alkoholu, modelu picia.

Artykuł oryginalny

Ocena przestrzegania przepisów Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego dotyczących przymusu bezpośredniego

Stanisław Dąbrowski
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 375-382

Z analizy 959 zawiadomień O zastosowaniu przymusu bezpośredniego wynika, że: postępowanie to, głównie w formie unieruchomienia, rzadko – przytrzymania, stosowana wobec 209 osób, tj., co najmniej w 12,36% leczonych w okresie 6 miesięcy hospitalizacji. Wśród zachowań uzasadniających zastosowanie przymusu zdecydowanie przeważała agresja przeciwka innym, autoagresja, gwałtowne niszczenie mienia, pobudzenie ruchowe nad powodami głównie terapeutycznymi, zachowaniami uciążliwymi dla otoczenia, ucieczkami i innymi. Powody zastosowania przymusu bezpośredniego w: 54,2% epizodów były zgodne z ustawą, 33,7% – formalnie zgodne, ale nieuzasadnione wystarczająco, 3,8% – niezgodne z ustawą, 4,1% – wątpliwe, 4,2% – nastąpiły na żądanie pacjenta. Lekarz zlecający przymus bezpośredni i kierownik szpitala w sposób mechaniczny akceptują zasadność zastosowania przymusu.

Spostrzeżenia kliniczne

Psychoterapia w ramach zespołu leczenia domowego

Katarzyna Prot, EDYTA PROCNER
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 383-387

Autorki przedstawiają 18-letnie doświadczenia pracy psychoterapeutycznej podejmowanej w ramach zespołu leczenia domowego w warszawskim osiedlu Bródno. Omawiają założenia i teoretyczne podstawy swego działania oraz ilustrującego ogólne zasady indywidualnymi przykładami. Omawiają problemy terapii pacjentów chorych na schizofrenię lub inne zaburzenia oraz przykłady interwencji adresowanych do ich rodzin. (red.)

Spostrzeżenia kliniczne

Jakość życia pacjentów schizofrenicznych

JOANNA GÓRECKA
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 389-394

Celem pracy jest próba odpowiedzi napy tanie, co wpływa na ocenę jakości życia przez pacjentów schizofrenicznych, w oparciu o dotychczasowe wyniki badań. Pokrótce zaprezentowano definicję oraz przegląd dotychczas używanych narzędzi badających jakość życia. Analizowane czynniki podzielono na: związane ze stanem zdrowia, z leczeniem i czynniki socjodemograficzne. Wyniki badań są częściowo niejednoznaczne. Jednak wyłaniają się pewne prawidłowości, które pozwalają stwierdzić, że wysoki poziom jakości życia u pacjentów schizofrenicznych można osiągnąć dzięki wczesnemu rozpoczęciu leczenia, dążeniu do zmniejszenia nasilenia objawów psychotycznych (szczególnie negatywnych), leczeniu współistniejących zaburzeń depresyjnych i lękowych, stosowaniu neuroleptyków atypowych, dążeniu do skrócenia czasu pobytu w szpitalu i innych zamkniętych instytucjach, zapewnieniu wsparcia społecznego, wdrożeniu programów rehabilitacyjnych i edukacyjnych, utrzymywaniu związku terapeutycznego z pacjentem.