Archiwum 1992–2013

2011, tom 20, zeszyt 3

Forum World Psychiatry

Czy mamy jakieś solidne, przydatne klinicznie dowody naukowe dotyczące patofizjologii schizofrenii?

Stephen M. Lawrie, Bayanne Olabi, Jeremy Hall, Andrew M. McIntosh
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2011; 20(3): 159–174

Rozpoznanie schizofrenii, jak to przeważnie bywa w praktyce psychiatrycznej, opiera się głównie na wydobywaniu objawów odnoszących się do subiektywnych, chociaż zoperacjonalizowanych kryteriów. Taka diagnoza daje zatem pewne podstawy teoretyczne do postępowania leczniczego. Znacznie bardziej pożądane są jednak obiektywne testy diagnostyczne i terapeutyczne, pod warunkiem rzetelnego pomiaru i interpretacji. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat nastąpił zdecydowany postęp w rozumieniu schizofrenii, lecz nie przywiązywano szczególnej wagi do tego, jak można wykorzystać te informacje w praktyce klinicznej. Dokonujemy tu przeglądu potencjalnej użyteczności najmocniejszych i najlepiej replikowanych czynników ryzyka zachorowania na schizofrenię oraz jej przejawów, z zakresu epidemiologii, procesów poznawczych, biomarkerów we krwi, oraz neuroobrazowania. Szczególny nacisk kładziemy na czułość, swoistość i moc predyktywną wskaźników patofi zjologicznych przy ustalaniu diagnozy, wczesnej diagnozy lub przy przewidywaniu odpowiedzi na leczenie w schizofrenii. Doszliśmy do wniosku, że szereg dostępnych obecnie mierników może zwiększać potencjał ścisłości procesu diagnozy klinicznej w schizofrenii. Sądzimy, że już pora, aby dokonać pełniejszej oceny tych i innych replikowanych w różnych badaniach odchyleń od normy, jako potencjalnie obiektywnych wskaźników diagnostycznych i prognostycznych oraz prowadzić dalsze badania kliniczne, terapeutyczne i nozologiczne w tym kierunku.

Praca oryginalna

Nasilenie ogólnych objawów psychopatologicznych, czynników motywacyjnych oraz poczucia koherencji u chorych z rozpoznaniem anoreksji i bulimii psychicznej

Paweł Sala, Witold Simon
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2011; 20(3): 185–191

Cel. Celem badania była analiza różnic pomiędzy osobami z anoreksją i bulimią psychiczną pod względem nasilenia nieswoistych ogólnych objawów psychopatologicznych, czynników motywacyjnych i poczucia koherencji, oraz określenie wzajemnych zależności tych zmiennych.
Metody. Zbadano 35 pacjentek z rozpoznaniem anoreksji psychicznej i 35 pacjentek z rozpoznaniem bulimii psychicznej (według kryteriów ICD-10). Grupę porównawczą stanowiło 35 osób z zaburzeniami nerwicowymi. Jako narzędzi do badań zastosowano polską adaptację kwestionariusza objawowego HSCL, Kwestionariusz Motywacji oraz Kwestionariusz Koherencji SOC-29. Pacjentki były badane na etapie kwalifikacji do leczenia oraz na etapie przyjęcia do szpitala.
Wyniki. Na etapie kwalifikacji pacjentki leczone z powodu anoreksji cechowały się większym natężeniem ogólnych objawów psychopatologicznych oraz większą motywacją do leczenia w porównaniu do chorych z bulimią psychiczną. Przy przyjęciu różnice były nieistotne statystycznie. Poczucie koherencji było obniżone.
Wnioski. U chorych z rozpoznaniem anoreksji psychicznej nieswoiste objawy psychopatologiczne mogą się wiązać z większą motywacją do leczenia. Natężenie poczucia koherencji nie różnicuje chorych z obu typami zaburzeń odżywiania.

Praca oryginalna

Zespół interdyscyplinarny – nowa jakość w opiece środowiskowej

Paweł Bronowski, Maryla Sawicka
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2011; 20(3): 193-199

Cel. Podstawą skutecznie działającego systemu wsparcia środowiskowego jest zespół interdyscyplinarny. Podejmowane przez niego działania polegają zwykle na aktywizacji społecznej, uczeniu nowych umiejętności oraz wspieraniu w codziennym funkcjonowaniu. Środowiskowe systemy rehabilitacji i oparcia dla osób chorujących psychicznie bazują na licznym już dziś w skali kraju personelu niemedycznym. Mimo tego, że placówki te funkcjonują w Polsce od dłuższego czasu, niewiele wiemy o ich personelu. Celem prezentowanych badań była charakterystyka personelu placówek środowiskowych działających w 2 warszawskich dzielnicach Targówek i Białołęka, określenie głównych trudności, z jakimi się spotykają oraz zapotrzebowania na wsparcie.
Metoda. W badaniu wzięło udział 30 osób – pracowników środowiskowego systemu wsparcia społecznego. Podstawowym narzędziem badawczym była przygotowana specjalnie na potrzeby badania ankieta, dzięki której zebrano informacje na temat: specjalności terapeutycznej badanych, miejscu zatrudnienia, stażu pracy, zakresu obowiązków, zadowolenia z wykonywanej pracy, deklarowanych problemów zawodowych.
Wyniki. W przeprowadzonym badaniu najwięcej osób miało wykształcenie pedagogiczne, najmniej terapeuty zajęciowego. Podstawowy zakres obowiązków obejmował przede wszystkim aktywizację społeczną, terapię zajęciową oraz wsparcie w samodzielnym funkcjonowaniu. W najmniejszym stopniu dotyczył aktywizacji zawodowej, poszukiwania pracy oraz kontaktów z pracodawcami. Najważniejszymi zgłaszanym problemami w pracy zawodowej było agresywne zachowanie podopiecznych oraz trudności we współpracy z psychiatryczną służbą zdrowia.
Wnioski. W chwili obecnej opieka środowiskowa dla osób chorujących psychicznie w Polsce jest realizowana w znacznym stopniu przez niemedyczne zespoły niezwiązane bezpośrednio z psychiatrią, lecz wywodzące się z pomocy społecznej i organizacji pozarządowych. Można założyć, że będą one coraz liczniejsze, będą się rozwijać i nabierać znaczenia Warto zastanowić się jak zapewnić im wsparcie i zbudować efektywne kanały komunikacji i współpracy z psychiatryczną służbą zdrowia. Dziś te dwa środowiska działają w znacznej separacji. Wyraźnie widoczna staje się też potrzeba stworzenia ogólnopolskiego programu szkoleniowego nakierowanego na wzmacnianie kwalifikacji niezbędnych do pracy z osobami chorymi psychicznie w środowisku.

Praca oryginalna

Psychoedukacja dla osób chorujących na schizofrenię – wstępna analiza sposobów prowadzenia zajęć

Małgorzata Chądzyńska, Joanna Meder, Katarzyna Charzyńska, Anna Drożdżyńska
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2011; 20(3): 201-206

Cel badań. Celem pracy była analiza metod pracy i tematyki zajęć psychoedukacyjnych dla osób chorych na schizofrenię.
Metoda. Przeprowadzono jednorazowe badanie ankietowe wśród 16 terapeutów, na temat warunków i sposobów prowadzenia zajęć psychoedukacyjnych.
Wyniki. Wykazano brak silnego zróżnicowania w sposobach prowadzenia zajęć i zakresie ich treści. Najczęściej wymieniane tematy to: informacje o chorobie, wiadomości dotyczące farmakoterapii oraz kształtowanie umiejętności społecznych i radzenia sobie ze stresem. W pracy z rodzinami problemy terapeutów dotyczyły poczucia winy, braku akceptacji choroby, unikania tematyki choroby oraz trudności w odnalezieniu wspólnego języka z rodziną.
Wnioski. Psychoedukacja oprócz dostarczenia wiedzy na temat choroby powinna zawierać elementy technik terapeutycznych mające na celu minimalizowanie skutków choroby w codziennym życiu. Konieczna jest staranna kwalifikacja do grup uwzględniająca stan kliniczny i indywidualną postawę do choroby. W pracy z rodzinami należy uwzględniać indywidualne sposoby członków rodziny stosowane dla poradzenia sobie z obciążeniami związanymi z chorobą.

Artykuł kazuistyczny

Zastosowanie hemikraniektomii w masywnym udarze niedokrwiennym mózgu w obszarze tętnicy środkowej mózgu u pacjentów leczonych rekombinowanym tkankowym aktywatorem plazminogenu – opis 2 przypadków własnych

Małgorzata Wiszniewska, Piotr Winkler, Wojciech Beuth, Grzegorz Waliszek, Bartosz Woźniak
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2011, 20(3): 207–211

Cel. U 10‒15% pacjentów z udarem niedokrwiennym (UN) z powodu niedrożności tętnicy środkowej mózgu (MCA) rozwija się złośliwy obrzęk mózgu powodujący wgłobienie. Śmiertelność u pacjentów leczonych zachowawczo sięga 80%. Wyniki randomizowanych, kontrolowanych badań pokazują, że przeżywalność pacjentów leczonych za pomocą hemikraniektomii jest wyższa, a stan funkcjonalny lepszy niż leczonych zachowawczo.
Przypadki. Autorzy przedstawiają dwóch mężczyzn: 46 oraz 53-letniego z masywnym UN z obszaru lewej MCA, którzy leczeni byli rt-PA dożylnie. U obu pacjentów rozwinął się złośliwy obrzęk mózgu. W obu przypadkach wykonano hemikraniektomię odbarczającą z dobrym efektem po miesiącu. Po 3 miesiącach stan jednego pacjenta był zadawalający (3 pkt. w skali mRs), drugi – zmarł nagle 40 dnia od udaru bez związku z hemikraniektomią.
Komentarz. W pracy prezentujemy wyniki badań na temat przydatności hemikraniektomii w leczeniu złośliwego obrzęku w UN. Pragniemy pokazać, że przy dobrej współpracy z neurochirurgiem hemikraniektomię w UN można również przeprowadzić w ośrodku nieakademickim.

Artykuł kazuistyczny

Wpływ systemu rodzinnego na proces diagnostyczny pacjentki z chorobą afektywna dwubiegunową

Krzysztof Krysta, Bartłomiej Janas, Ewa Grudzińska, Agnieszka Skrzypulec, Seweryn Segiet, Jacek Przybyło
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2011, 20(3): 213–216

Cel. Analiza wpływu systemu rodzinnego na rozpoznanie i terapię pacjentki z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD).
Przypadek. 32-letnia pacjentka cierpiąca z powodu ChAD, pięciokrotnie hospitalizowana psychiatrycznie, jest leczona farmakologicznie oraz bierze udział w psychoterapii grupowej i indywidualnej. Pozostaje pod wpływem systemu rodzinnego opartego na współuzależnieniu, który wykształcił u niej cechy osobowości zależnej i jest silnie związany z nawrotami choroby o nietypowym przebiegu, z występowaniem stanów mieszanych. W terapii pacjentki najwłaściwsze okazało się połączenie farmakoterapii z psychoterapią dostosowaną do jej wyjątkowych potrzeb.
Komentarz. Opisany przypadek wskazuje na podstawowe znaczenie indywidualnego podejścia do pacjenta i potrzebę stworzenia elastycznych wytycznych diagnostycznych, uwzględniających stany pośrednie.

Artykuł kazuistyczny

Przewlekłe zaburzenia lękowe po przebyciu ostrej niealergicznej reakcji na penicylinę

Krzysztof Krysta, Anna Paliga, Joanna Leszczyńska, Izabela Oberda
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2011, 20(3): 217–219

Cel. Opisano przypadek pacjenta, u którego po podaniu penicyliny wystąpiła ostra niealergiczna reakcja.
Przypadek. Głównymi symptomami były: duszność, ucisk w klatce piersiowej, kołatanie serca i silne uczucie lęku przed śmiercią. Objawy te pojawiły się w ciągu kilkunastu sekund od iniekcji leku i ustąpiły po ok. 15 minutach. Incydent ten był początkiem przewlekłych zaburzeń lękowych z objawami somatycznymi przypominającymi pierwszą reakcję na penicylinę.
Komentarz. Zawsze należy uwzględnić możliwość wystąpienia trwałych następstw ostrej reakcji na leki, które mogą poważnie zaburzyć stan psychosomatyczny pacjenta i wpływać na jakość życia.