Streszczenie
Cel. Neuropsychologiczne następstwa udaru mózgu obejmują między innymi różnego typu zaburzenia samokontroli, które upośledzają nie tylko funkcjonowanie emocjonalno-osobowościowe, lecz również dezorganizują przebieg czynności poznawczych i motorycznych. Celem badań była ocena częstości występowania, charakterystyki klinicznej i neuroobrazowych korelatów zaburzeń kontroli (hamowania) wybranych funkcji poznawczych i motorycznych po udarze mózgu.
Metoda. Badaniami objęto dwie grupy osób. Grupę kliniczną stanowiło 65 pacjentów po jednostronnym udarze niedokrwiennym mózgu. Dobór pacjentów przeprowadzono na podstawie wyników TK i/lub MR oraz informacji z historii choroby. Czas od zachorowania nie przekraczał miesiąca. Grupa kontrolna składała się z 25 osób zdrowych. Zdolność kontroli zbadano za pomocą dwóch popularnych zadań, tj. eksperymentalnej wersji „Testu interferencji nazw i kolorów Stroopa" (SCWT, Stroop Color-Word Test) oraz wystandaryzowanego zadania odtwarzania konfliktowych reakcji motorycznych (GNG, go/no-go task).
Wyniki. Deficyt kontroli stwierdzono u 54 pacjentów, którzy stanowią 83% całej grupy klinicznej. Osoby te rozwiązały nieprawidłowo przynajmniej jedno zadanie (SCWT i/lub GNG). ANOVA z powtarzanym pomiarem w modelu jednozmiennowym z porównaniami post hoc testem Tukeya wykazała, że pacjenci z wybiórczym uszkodzeniem części tylnej mózgu rozwiązali zadania testowe w normie, czyli na poziomie grupy kontrolnej, przy tym istotnie lepiej niż osoby z uszkodzeniem płatów czołowych (FRL) lub struktur podkorowych (SUB).
Ponadto, tylko chorzy z uszkodzeniem FRL lub SUB uzyskali w GNG wynik diagnostycznie niższy od wyniku w SCWT.
Wnioski. Zaburzenia kontroli tj. hamowania zautomatyzowanych reakcji słownych i motorycznych, stanowiły bardzo częsty objaw udaru mózgu. Specyfika i nasilenie objawów rozhamowania były interindywidualnie zróżnicowane. Najcięższe objawy stwierdzono przy uszkodzeniu płatów czołowych mózgu lub uszkodzeniu obejmującym wybrane struktury podkorowe, takie jak prążkowie, wzgórze oraz ich połączenia z korą.