Streszczenie
Cel. Głównym celem pracy jest ustalenie terytorialnego zróżnicowania częstości przyjęć bez zgody oraz stosowania przymusu bezpośredniego. Materiały zbierane w ramach monitorowania ustawy o ochronie zdrowia psychicznego pozwalają na przeanalizowanie zdarzeń dotyczących przymusowych hospitalizacji oraz przymusu bezpośredniego zarejestrowanych w poszczególnych województwach.
Metoda. Przeanalizowano kwestionariusze zawierające dane kwartalne za rok 2006 o liczbie pacjentów przyjętych bez zgody, stosowaniu przymusu bezpośredniego oraz o miejscu rozpraw sądu opiekuńczego. Informacje zebrano z 46 szpitali psychiatrycznych oraz 71 oddziałów psychiatrycznych szpitali ogólnych lub innych specjalistycznych (w tym klinicznych).
Wyniki. Przyjęcia bez zgody wykazują znaczne zróżnicowanie terytorialne, określone na poziomie województw. Średni poziom odsetka przyjęć zawiera się w granicach od 4,3% do 15,0%, przy średniej krajowej równej 8,7%. W skali kraju dominują przyjęcia z art. 23, które stanowią 75% wszystkich przyjęć bez zgody, natomiast w układzie wojewódzkim przyjęcia te kształtują się od 57,2% w woj. łódzkim do 92,2% w woj. kujawsko-pomorskim. Między wskaźnikiem przyjęć na 10 tys. populacji, a częstością przyjęć zachodzi znacząca statystycznie dodatnia korelacja. Charakterystyka województw pod względem miejsca rozpraw sądu opiekuńczego, pokazuje duże zróżnicowanie terytorialne. Odsetek szpitali (szpitale psychiatryczne i ogólne), w których odbywają się rozprawy sądu opiekuńczego waha się od 20% w woj. zachodniopomorskim do 100% w woj. opolskim. Analizowany materiał pokazuje jak bardzo zróżnicowany jest poziom przyjęć bez zgody między poszczególnymi województwami, nie dostarcza jednak argumentów pozwalających wyjaśnić ich przyczynę, ani wskazać konkretne, wspólne dla określonej grupy województw, cechy umożliwiające wyjaśnienie takiego stanu.
Wnioski. Wyższym wskaźnikom przyjęć bez zgody obliczonym na populację województwa na ogół odpowiadają wyższe średnie odsetki przyjęć bez zgody do wszystkich jego placówek. Wyższemu odsetkowi przyjętych na podstawie art. 23, odpowiadają niższe odsetki przyjętych z art. 24. W skali kraju, miejscem rozpraw sądu opiekuńczego częściej jest szpital, ale rozkład ten w poszczególnych województwach jest bardzo zróżnicowany.