Archiwum 1992–2013

Cel. Zespół piekących ust (burning mouth syndrom – BMS) definiuje się, jako uczucie palenia, pieczenia błony śluzowej jamy ustnej u pacjentów z niezmienioną błoną śluzową w badaniu klinicznym. Z BMS często współwystępują zaburzenia lękowe lub depresyjne. Leczenie BMS jest trudne, ale zachęcające są wstępne wyniki nielicznych badań dotyczących wyników leczenia BMS lekami przeciwdepresyjnymi w dawkach stosowanych w terapii depresji. Celem badania była ocena skuteczności leczenia citalopramem dolegliwości bólowych oraz zaburzeń lękowo-depresyjnych w przebiegu BMS, a takie ocena korelacji pomiędzy poprawą stanu psychicznego a zmniejszeniem nasilenia dolegliwości bólowych; określenie różnic w skuteczności leczenia citalopramem objawów BMS pomiędzy grupą pacjentów z towarzyszącymi zaburzeniami depresyjnymi lub lękowymi a grupą bez tych zaburzeń; wyodrębnienie zmiennej (demograficznej lub obrazu BMS) predysponującej pacjentów z BMS do uzyskania poprawy w zakresie stanu psychicznego lub nasilenia bólu.

Metoda. Grupę badaną stanowiło 66 pacjentów z rozpoznanym BMS. Wszystkich pacjentów zbadano psychiatrycznie i zdiagnozowano zgodnie z kryteriami diagnostycznymi ICD-l0, uwzględniając szczególnie ocenę poziomu lęku i depresji (skala depresji Hamiltona, skala depresji Becka, skala lęku Hamiltona) oraz natężenie dolegliwości bólowych (sześciostopniowa skala numeryczna), a następnie leczono citalopramem w dawce dobowej 20 mg przez 6 tygodni. Skuteczność leczenia oceniano w 14 i 42 dniu przyjmowania leku przy pomocy ww. skal.

Wyniki. U 1/3 badanych stwierdzono poprawę w zakresie dolegliwości bólowych po 6 tygodniach leczenia citalopramem. Citalopram był znacząco bardziej skuteczny w leczeniu objawów BMS w grupie ze współistniejącymi zaburzeniami depresyjnymi lub lękowymi, w porównaniu z grupą bez takich zaburzeń. Leczenie citalopramem zmniejszało poziom lęku i depresji u pacjentów z BMS z tymi zaburzeniami. Istniała korelacja pomiędzy poprawą stanu psychicznego a zmniejszeniem nasilenia dolegliwości bólowych. Nie stwierdzono różnicy w obrazie klinicznym, czasie trwania BMS oraz cechach demograficznych między pacjentami, u których wystąpiła poprawa stanu psychicznego i/albo poprawa w zakresie dolegliwości bólowych, a pacjentami, którzy nie uzyskali poprawy stanu psychicznego i/albo zmniejszenia nasilenia bólu po leczeniu citalopramem.

Wnioski. Leczenie citalopramem może być skuteczną metodą terapii BMS, szczególnie u pacjentów ze współistniejącymi zaburzeniami lękowo-depresyjnymi.

Cel. Celem badania była ocena cech temperamentu w prognozowaniu skuteczności farmakoterapii i związku z wybranymi parametrami klinicznymi.

Metoda. Zbadano 42 osoby z rozpoznaniem zespołu depresyjnego (24 kobiety, 18 mężczyzn) kwestionariuszami PTS i TCI.

Wyniki: Osoby z depresją w przebiegu chorób afektywnych, u których stwierdzono lekooporność oraz u których stosowana kuracja była nieskuteczna istotnie różniły się od tych, u których kuracja okazała się skuteczna i nie stwierdzono zjawiska lekooporności. Cechami różnicującymi były: unikanie zranienia, zdolność do współpracy, wytrwałość, samoukierunkowanie w TCI oraz siła procesu pobudzenia, siła procesu hamowania, ruchliwość procesów nerwowych w PTS

Cel. Przedstawiono wyniki trwającego trzy lata prospektywnego badania osób z chorobą afektywną sezonową (kryteria DSM-IV), u których w okresie letnim objawy choroby całkowicie ustępowały.

Metoda. W badaniach wzięły udział łącznie 33 osoby, w analizie końcowej uwzględniono 20 chorych, którzy uczestniczyli przynajmniej w dwóch ocenach (przed leczeniem światłem i po jego przeprowadzeniu). 13 osób nie zgłosiło się na kolejne badanie lub nie wyraziło zgody na jego przeprowadzenie.

Wyniki. Stwierdzono istotną poprawę stanu psychicznego po fototerapii, stan psychiczny badanych ulegał dalszej poprawie w okresie letnim. Leczenie światłem istotnie zmniejsza nasilenie lęku, jako stanu. Fototerapia wywiera także korzystny wpływ na niektóre składowe czasu reakcji oraz sprawność wykonywania testu niewerbalnego uczenia się (NVLT).

Wnioski. Wyniki mogą wskazywać na to, że pierwotne działanie fototerapii dotyczy w większym stopniu napędu psychoruchowego niż nastroju.

Cel: Omówienie aktywności układu podwzgórze-przysadka-nadnercza w warunkach fizjologicznych i stresowych oraz przedstawienie zależności pomiędzy osią HPA a innymi neuroprzekaźnikami.

Poglądy: Układ podwzgórze-przysadka-nadnercza odgrywa istotną rolę w procesach adaptacyjnych organizmu do warunków stresowych. Oś HPA koordynuje i kontroluje wydzielanie glikokortykosteroidów z kory nadnerczy do krwi. Zaburzenia funkcjonowania osi HPA występują w wielu chorobach psychicznych, m.in. depresji, pourazowych zaburzeniach stresowych (PTSD). Aktywność układu podwzgórze-przysadka-nadnercza jest regulowana przez liczne układy neuroprzekaźnikowe, m.in. glutaminianergiczny, GABA-ergiczny, serotoninergiczny oraz neurosteroidy.

Wnioski: W warunkach przewlekłego stresu dochodzi do zaburzenia aktywności osi HPA i nadmiernej sekrecji hormonów steroidowych. Przedstawione wyniki badań wskazują, że antagoniści receptora CRF1 mogą stanowić nową grupę leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych.

Cel. Celem artykułu jest przedstawienie zmieniających się poglądów na jadłowstręt psychiczny ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć XX wieku.

Poglądy. Jadłowstręt psychiczny jest zaburzeniem rozpowszechnionym w obszarze kultury Zachodu, co najmniej od czasów starożytnych. Jednakże nie zawsze traktowany był, jako zaburzenie psychiczne. Znaczący postęp w diagnostyce jadłowstrętu psychicznego dokonuje się od XVII w. Wiek XX przyniósł opracowanie szczegółowych kryteriów diagnostycznych oraz efektywnych metod terapii.

Wnioski. Wraz z rozwojem wiedzy i metod terapii obserwuje się zmiany w sposobach rozumienia i leczenia zaburzeń odżywiania się. Zmiany te obejmują: oparcie leczenia o współpracę z pacjentem; większe rozumienie subiektywnych i obiektywnych problemów pacjenta; oddziaływanie multimodalne; pomoc całej rodzinie; większa obecność wiedzy o zaburzeniach odżywiania się w świadomości lekarzy ogólnych, pediatrów i psychiatrów

Cel. Zamierzeniem autorów było przedstawienie wybranych teorii dotyczących występowania zjawiska agresji oraz omówienie zachowań agresywnych u osób z zaburzeniami psychicznymi, a także scharakteryzowanie podstawowych narzędzi badawczych umożliwiających ocenę ryzyka wystąpienia agresji oraz określenie jej poziomu.

Poglądy: Koncepcje powstawania zjawiska agresji opierają się zarówno na psychologicznych jak i biochemicznych mechanizmach funkcjonowania jednostki, a także próbują doszukać się jej związku z procesami dziedziczenia. Wśród koncepcji wywodzących się z nauk psychologicznych najważniejsze wydają się być: teoria instynktów, teoria popędu oraz teoria społecznego uczenia. Koncepcje biochemiczne zakładają możliwość powstawania agresji w wyniku zaburzeń endokrynologicznych, gospodarki lipidowej oraz przemiany neurotransmiterów. Wyniki badań wykazują, że zachowania agresywne w zaburzeniach psychicznych występują najczęściej w przebiegu schizofrenii oraz u osób z objawami organicznego uszkodzenia o.u.n.

Wnioski. Trwające od wielu lat badania nad zjawiskiem agresji i mechanizmami jej powstawania ukazują złożoność problemu. W miarę rozwoju nauki i technik diagnostycznych pojawiają się coraz to nowsze teorie tego zagadnienia, bazujące zarówno na wiedzy psychologicznej, jak i na analizie zjawisk biochemicznych oraz wykazujące związek agresji z organicznymi zmianami w obrębie o.u.n.

Cel. Celem niniejszej pracy jest rozważenie związków pomiędzy schizofrenią a zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi i próba określenia, do jakich wymiarów można te związki (o ile istnieją) sprowadzić. Równolegle, autorzy próbowali ocenić dotychczas proponowane metody terapii obu schorzeń, w tych przypadkach, kiedy współwystępują.

Poglądy. Autorzy zwracają uwagę na stosunkowo częste omyłki diagnostyczne w zakresie różnicowania ciężkich zaburzeń anankastycznych i schizofrenii, pomimo że oba schorzenia są zasadniczo od siebie różne czy wręcz sobie przeciwstawne. Stąd też, w pierwszej części pracy dokonano porównania symptomatologicznego, a w części drugiej etiopatogenetycznego i wzajemnych współzależności. Autorzy założyli, iż nie sposób jednoznacznie określić roli, jaką mogą odgrywać natręctwa występujące w przebiegu schizofrenii – wydaje się, że jest to proces złożony, wieloznaczeniowy, przez co osobniczo zmienny, wymykający się standaryzacji. Naszym właściwym zamysłem była szersza analiza zjawiska współchorobowości OCD i schizofrenii, umożliwiająca bardziej plastyczne podejście do diagnozowania i leczenia poszczególnych chorych.

Wnioski. Problematyka współwystępowania OCD i schizofrenii jest faktem i stanowi istotną trudność zarówno w wymiarach etiopatogenetycznym i syndromologicznym, jak przede wszystkim terapeutycznym. Brak standardów w zakresie równoległego leczenia obu chorób prowokuje dalsze poszukiwania w tym zakresie. Zdecydowanie warto diagnozować natręctwa w przebiegu schizofrenii. Skłania to do bliższej współpracy z chorym, co umożliwia poszukiwanie nie tylko skuteczniejszych metod terapeutycznych, ale też przyczynia się do budowania zaufania pacjenta i usprawnia wzajemną komunikację. Wszystkie te czynniki mogą redukować cierpienie, które w przypadku współchorobowości schizofrenii i OCD jest znaczne.

Cel. Autorzy pracy opisują rozwój przezczaszkowej ultrasonografii dopplerowskiej jako metody w diagnostyce skurczu tętnicy środkowej u pacjentów z krwotokiem podpajęczynówkowym.

Poglądy. Przedstawiono ograniczenia konwencjonalnej ultrasonografii będącej prekursorem ultrasonografii dopplerowskiej z kolorowym obrazowaniem przepływu krwi. W ocenie dokładności przezczaszkowej ultrasonografii dopplerowskiej (PUD) zastosowano analizę krzywej charakterystyki odbiornika (ROC). Ustalono też prędkości progowe dla rozpoznania skurczu tętnicy środkowej mózgu. Zastosowanie standaryzacji uwzględniającej wiek i płeć pacjentów oraz współczynnika VMCA/VICA (Lindegaarda) zwiększa dokładność metody w diagnostyce skurczu szczególnie o małym nasileniu.

Wnioski. Przedstawione wyniki wskazują, iż nowsza odmiana PUD z obrazowaniem przepływu w kolorze staje się podstawowym narzędziem diagnostycznym w neuroradiologii.

Cel. Organiczne zaburzenia osobowości charakteryzują się istotną zmianą utrwalonych wzorców przedchorobowego zachowania, szczególnie w zakresie wyrażania emocji, potrzeb i popędów. Obraz ten może niekiedy skłaniać do rozpoznania schizofrenii.

Przypadek. Opis dotyczy młodej kobiety w wieku 28 lat, zamężnej, z wykształceniem średnim zawodowym. Początek zaburzeń nastąpił po urodzeniu dziecka. Początkowo rozpoznano schizofrenię paranoidalną i rozpoczęto leczenie risperidonem. Stan pacjentki nie ulegał poprawie a farmakoterapia spowodowała szereg narastających objawów niepożądanych. Po szczegółowej analizie diagnostycznej stwierdzono organiczne zaburzenia osobowości pod postacią cech zespołu skroniowego z elementami zespołu czołowego nadoczodołowego o niejasnych przyczynach. Odstawienie leku przeciwpsychotycznego i podanie leków objawowych przyniosły poprawę stanu.

Komentarz. Opisany przypadek zwraca uwagę na konieczność udziału psychologa w postępowaniu diagnostycznym, zachowania ostrożności w rozpoznawaniu schizofrenii i wielostronnego rozumowania diagnostycznego w przypadku pacjentów ze zmianami organicznymi, trudno leczących się, z objawami polekowymi nieadekwatnymi do dawki neuroleptyku.