Archiwum 1992–2013

Cel. Przedmiotem badania było określenie rozpowszechnienia zespołu metabolicznego wśród osób z rozpoznaniem schizofrenii hospitalizowanych w Szpitalu Psychiatrycznym w Gnieźnie.
Metody. Badaniem objęto 80 osób - 27 kobiet i 53 mężczyzn przyjętych do szpitala w okresie 01.12.2005-01.11.2006. Schizofrenię rozpoznawano w oparciu o kryteria ICD-10. Diagnozę zespołu metabolicznego ustalano według kryteriów Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej (IDF). U pacjentów oznaczano: stężenie glukozy, profil lipidowy, masę ciała, ciśnienie tętnicze oraz obwód talii.
Wyniki. Zespół metaboliczny stwierdzono u 32,5% badanych pacjentów. Nie zauważono istotnej statystycznie różnicy w jego rozpowszechnieniu wśród kobiet i mężczyzn. Najczęściej występującym elementem zespołu metabolicznego był spadek stężenia frakcji HDL cholesterolu i nadmierny obwód talii. Zespół metaboliczny występował częściej u osób powyżej 40 roku życia (47%) niż u osób w wieku 20-30 lat (24%). Nie odnotowano zależności pomiędzy czasem trwania choroby a prawdopodobieństwem rozwoju zespołu metabolicznego. Wykazano, że zespół metaboliczny częściej występował u pacjentów stosujących perazynę, olanzapinę i klozapinę w porównaniu z chorymi otrzymującymi inne leki neuroleptyczne.
Wnioski. Zespół metaboliczny oraz jego poszczególne elementy jest częstym zjawiskiem u osób z rozpoznaniem schizofrenii.

Cel. Celem pracy była walidacja językowa polskiego tłumaczenia anglojęzycznego Kwestionariusza Postrzegania Choroby dla Osób z Doświadczeniem Schizofrenii w wersji dla pacjentów oraz dla ich rodzin.
Metoda. Opisano proces walidacji językowej kwestionariusza przebiegający zgodnie z międzynarodowymi zaleceniami.
Wyniki i wnioski. Problematyczne okazało się tłumaczenie wyrażeń odnoszących się do objawów. Subtelne różnice w znaczeniu spowodowały, że znalezienie zrozumiałych dla czytającego polskich odpowiedników było bardzo trudne. Część określeń, z powodu braku odpowiedników w języku polskim, nie została przetłumaczona dosłownie i zastąpiono je wyrażeniami alternatywnymi. W celu dokończenia procesu adaptacji kulturowej zostanie przeprowadzona i opisana walidacja psychometryczna kwestionariusza.

Cel. Monitorowanie realizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego skłania do weryfikacji zebranych materiałów dotyczących trybu przyjmowania oraz stosowania przymusu bezpośredniego w oddziałach i szpitalach psychiatrycznych. Głównym celem pracy jest analiza danych dotyczących przymusowych hospitalizacji w 2006 roku, z uwzględnieniem rodzaju i wielkości placówki przyjmującej. Dodatkowym celem jest określenie miejsca rozpraw sądu opiekuńczego w sprawach z art. 23, 24 i 28, a także ustalenie częstości stosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjentów oddziałów psychiatrycznych.
Metoda. W opracowaniu uwzględniono dane z 117 zakładów objętych monitorowaniem w 2006 roku, w tym 46 szpitali psychiatrycznych i 71 szpitali ogólnych.
Wyniki. W 2006 roku na podstawie jednego z czterech (23, 24, 28 i 29) artykułów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, przyjęto bez ich zgody do oddziałów psychiatrycznych 15 628 osób, co daje 8,7% wszystkich przyjętych. W strukturze przyjęć bez zgody, dominują przyjęcia z art. 23, które stanowią 75% tych przyjęć. Dla 55,6% wszystkich zakładów, objętych monitorowaniem, poziom przymusowych hospitalizacji nie przekroczył 5%o wszystkich przyjętych. Poziom stosowania przymusu bezpośredniego, zarówno w szpitalach psychiatrycznych jak i szpitalach ogólnych, odnotował najwyższe wartości od 1996 roku. Zróżnicowanie poziomu przyjęć bez zgody w szpitalach psychiatrycznych i szpitalach ogólnych może być wynikiem praktyk stosowanych przez pogotowie ratunkowe, które jako docelowe miejsce hospitalizacji preferuje szpital psychiatryczny. Kolejnym powodem może być społeczna ocena i zróżnicowana postawa pacjenta, który wobec przyjęcia do szpitala psychiatrycznego może demonstrować opór, akceptując w podobnej sytuacji hospitalizację na oddziale szpitala ogólnego.
Wnioski. Oddziały szpitali psychiatrycznych przyjmują prawie dwukrotnie częściej pacjentów bez zgody, niż oddziały psychiatryczne szpitali ogólnych. W tej grupie dominują przyjęcia na podstawie art. 23, ale w praktyce „przyjęciowej " zaobserwować można wzrost przyjęć z art. 24, pozwalającego na przymusową obserwację. W przypadku oddziałów szpitali ogólnych istnieje wyraźny związek między wielkością placówki, a odsetkiem przyjęć bez zgody. Bez względu na rodzaj placówki, w większości przypadków miejscem rozpraw sądu opiekuńczego jest szpital, do którego pacjent został przyjęty.

Cel. Celem pracy jest omówienie dawkowania leków stosowanych w psychiatrii u pacjentów ze współistniejącą przewlekłą chorobą nerek. Szczegółowo omówiono preparaty, których zastosowanie wymaga redukcji dawki.
Poglądy. Zaburzenia, którymi zajmują się lekarze psychiatrzy, często współwystępują u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (PChN). Z drugiej strony, wśród osób leczonych przez psychiatrę istnieje grupa obciążona ryzykiem rozwoju tej choroby. Wiadomym jest również, że dysfunkcja nerek może zmieniać metabolizm stosowanych leków. Nieprawidłowo dobrana dawka doprowadzi do zatrucia lub może być przyczyną nieskutecznej terapii. Powstaje pytanie: które z preparatów można bezpiecznie zastosować, a w przypadku których zredukować dawkę u chorego z zaburzeniem psychicznym obarczonego PChN?
Podsumowanie. Istnieje niewiele badań opisujących farmakokinetykę leków psychiatrycznych u chorych z PChN w różnych jej stadiach, gdyż większość prospektywnych badań nie obejmuje pacjentów z zaawansowaną niewydolnością nerek. Dane farmakokinetyczne wybranych środków często stosowanych w praktyce, zostały zebrane i opisane. Przegląd piśmiennictwa prowadzi do wniosku, że większość leków psychiatrycznych w PChN może być bezpiecznie stosowana, chociaż niezbędnych jest więcej badań w tym zakresie. Wynika to z faktu, że w dużej mierze są to preparaty dobrze rozpuszczalne w tłuszczach, metabolizowane głównie w wątrobie i wydalane z żółcią.

Cel. Celem artykułu jest przedstawienie obecnego statusu badań nad neuropoznawczymi aspektami astmy u dzieci.
Poglądy. W artykule omawiane są najnowsze kierunki badawcze w zakresie diagnozowania zakłóceń poznawczych i emocjonalnych u dzieci z astmą, ze szczególnym uwzględnieniem procesów uwagowych, pamięciowych oraz regulacji emocjonalnej.
Wnioski. Dyskusja nad przedstawianym zagadnieniem obejmuje możliwe wyjaśnienia obserwowanych deficytów, ich znaczenie kliniczne oraz perspektywy dalszych badań w tym obszarze.

Cel. Celem pracy jest omówienie badań nad flurbiprofenem i jego pochodnymi w terapii choroby Alzheimera.
Poglądy. Badania epidemiologiczne sugerują, że długotrwale podawanie niektórych niesteroidowych leków przeciwzapalnych hamuje częstość występowania i postęp otępienia w przebiegu choroby Alzheimera. Badania wykazały, że takie substancje, jak sulindak, indo-metacyna, flurbiprofen i ibuprofen zmniejszają wytwarzanie amyloidu beta przez komórki pochodzące z ośrodkowego układu nerwowego. Tarenflurbil, który jest R-enacjomerem flurbiprofenu, zmniejsza poziom amyloidu beta w ośrodkowym układzie nerwowym. Flurbiprofen i jego pochodne hamują prawdopodobnie aktywność gamma sekretazy na drodze wybiórczego allosterycznego hamowania aktywności enzymatycznej.
Wnioski. Allosteryczne inhibitory gamma sekretarzy - pochodne flurbiprofenu mogą okazać się nową i ważną grupą leków stosowanych w profilaktyce i terapii otępienia w przebiegu choroby Alzheimera.

Cel. Udział genów DISC1 i DISC2 w etiopatogenezie schizofrenii był wielokrotnie przedmiotem badań.
Poglądy. Uzyskane wyniki, chociaż nie są jednoznaczne, sugerują na udział produktów tych genów w rozwoju schizofrenii oraz innych chorób psychicznych, m.in. choroby afektywnej dwubiegunowej. Mechanizm działania białek DISC1 i DISC2 nie jest do końca poznany, jednakże ich potwierdzony udział w procesie neurogenezy oraz występowanie mutacji genów DISC1 oraz DISC2 u osób chorych na schizofrenię przemawiają za udziałem zaburzeń rozwoju układu nerwowego w etiopatogenezie schizofrenii.
Wnioski. Pomimo licznych dowodów świadczących o związku tych genów z występowaniem schizofrenii, ich kliniczne znaczenie nie zostało dotychczas ostatecznie ustalone.

Cel. Zapoznanie lekarzy psychiatrów i neurologów oraz psychologów ze zmienionymi unormowaniami powoływania biegłych w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie oraz zwrócenie uwagi ustawodawcy na to, że zamienne powoływanie „ biegłego lekarza psychiatry lub neurologa" jest błędem ze względu na rozbieżne kompetencje tych specjalistów.
Poglądy. Dotychczasowe unormowania zobowiązywały sąd prowadzący postępowanie o ubezwłasnowolnienie, aby osoba, której postępowanie dotyczyło, została zbadana przez jednego lub więcej biegłych psychiatrów. Przy takim sformułowaniu nie ulegała wątpliwości treść art. 554 § 1 k.p.c. że sąd ocenia niezbędność poddania tej osoby obserwacji w zakładzie leczniczym „na podstawie opinii dwóch biegłych lekarzy" i że mają to być biegli lekarze psychiatrzy. Ich zadaniem była (i jest nadal) ocena, czy badana osoba „z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, a w szczególności pijaństwa lub narkomanii nie jest w stanie kierować swym postępowaniem" (art. 13 k.c.) lub czy z wyżej wymienionych powodów „potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw" (art. 16 k.c.). Są to zatem oceny mieszczące się w kompetencji biegłego lekarza psychiatry. Aktualnie „osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, musi być zbadana przez biegłego lekarza psychiatrę lub neurologa, a także psychologa (art. 553 § 1 k.p.c.), zaś § 2 szczegółowo określa zakres ocen, mających znaleźć się w opinii biegłego. Brak określenia specjalizacji dwóch biegłych lekarzy (na podstawie opinii których, sąd oceni niezbędność obserwacji), powoduje wątpliwości jakiej specjalności lekarze zostaną powołani tu na biegłych (w ustawodawstwie powszechny jest pogląd, że ocena konieczności obserwacji leży jedynie w kompetencji biegłych psychiatrów).
Wnioski. (1) Rozdział zatytułowany „Ubezwłasnowolnienie" (art. 544-560 k.p.c.) wymaga pilnej nowelizacji ograniczającej kompetencje powoływanych biegłych lekarzy do specjalistów psychiatrów. (2) Wskazany byłby powrót do dawnej treści art. 553 § 1 k.p.c. (3) W art. 554 § 1 k.p.c. wskazane byłoby uściślenie, że to na podstawie opinii dwóch biegłych lekarzy psychiatrów sąd ocenia poddanie osoby badanej obserwacji w zakładzie leczniczym.

Cel. Stwardnienie guzowate jest chorobą uwarunkowaną genetycznie dziedziczoną w sposób autosomalny dominujący o różnej ekspresji genów. Zaburzenie to cechuje rozwój guzów w obrębie wielu narządów i układów. Rozpoznanie stawia się na podstawie kryteriów klinicznych, które zostały ustalone w 1998 roku.
Przypadek. W pracy przedstawiono przypadek pacjentki ze stwardnieniem guzowatym. Opisano okoliczności przyjęcia do szpitala, proces diagnostyczny, leczenie.
Komentarz. Historia pacjentki pokazuje, iż diagnoza stwardnienia guzowatego jest stosunkowo łatwa, ale wymaga współpracy różnych specjalistów.

Cel. Przebieg leczenia pacjentów po przebytym epizodzie psychotycznym zależy w znacznym stopniu od utrzymujących się przekonań na temat realności przebytych doświadczeń psychotycznych. Przedstawiono przypadek ilustrujący wybrane teoretyczne koncepcje tego zjawiska.
Przypadek. Opisano przypadek 52-letniego mężczyzny leczonego od 9 lat z powodu schizofrenii, który mimo ustąpienia objawów wytwórczych, w ciągu kilku kolejnych lat leczenia niezmiennie żywi przekonanie o realności przeżytych doświadczeń psychotycznych. Opisano wpływ tego faktu na przebieg leczenia.
Komentarz. Długotrwałe przekonanie o realności przeżyć psychotycznych jest częstym zjawiskiem u pacjentów po przebytym epizodzie psychotycznym. W trakcie rutynowego badania psychiatrycznego celowa jest ocena pod tym kątem, ponieważ nieuwzględnienie tego problemu może mieć niekorzystny wpływ na przebieg leczenia.

Cel. Przedstawienie przypadku współwystępowania zaburzeń autystycznych i torbieli pajęczynówki u rodzeństwa.
Przypadek. W niniejszej pracy autorzy opisują dwóch braci 2,5- i 7-letniego z rozpoznaniem zaburzeń z kręgu autyzmu, u których wykonane badanie MRI głowy uwidoczniło torbiel pajęczynówki okolicy zamóżdżkowej.
Komentarz. Stwierdzana u starszego z chłopców po operacji neurochirurgicznej stosunkowo niewielka poprawa w zakresie mowy, przy utrzymujących się innych deficytach charakterystycznych dla zespołu autystycznego, wydaje się przemawiać raczej za wpisywaniem się powyższej pracy w nurt doniesień o występowaniu nieprawidłowości w budowie mózgu u dzieci z zaburzeniami autystycznymi.

Cel. Przedstawienie trudności diagnostycznych podczas opiniowania sądowo-psychiatrycznego w przypadku dzieciobójstwa.
Przypadek. W pracy przedstawiono przypadek 21-letniej kobiety podejrzanej o to, że działając w bezpośrednim zamiarze pozbawienia życia (art. 148 § 1) nie udzieliła pomocy oraz przeniosła na pobliski śmietnik osiedlowy i porzuciła tam w niekorzystnych warunkach atmosferycznych urodzoną tego dnia córkę o wadze 940 gramów prawidłowo rozwiniętą, bez wad rozwojowych, zdolną do życia w warunkach zakładu leczniczego, w wyniku czego córka ta zmarła tego dnia na skutek braku pokarmu i wychłodzenia organizmu. Na zlecenie sądu podejrzana poddana była obserwacji szpitalnej, podczas której wykonano niezbędne dla wydania opinii badania diagnostyczne.
Komentarz. Analiza akt sprawy i dane z obserwacji szpitalnej doprowadziły biegłych do przekonania, że rozpoznanie u podejrzanej osobowości niedojrzałej z cechami histerycznymi funkcjonującą na poziomie intelektualnym poniżej przeciętnej, w stopniu znacznym ograniczały jej poczytalność.