Archiwum 1992–2013

1997, tom 6, zeszyt 4

Nerwice i zaburzenia osobowości koncepcje

Nerwice- ICD-10 a praktyka psychiatryczna

MARIA M. SIWIAK-KOBAYASHI
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1997, 6, 397-402

Autorka dyskutuje kontrowersyjne rozwiązania ICD-10, związane z pozycją i koncepcją zaburzeń nerwicowych. Jednocześnie wprowadza do tematyki innych, poświęconych nerwicom opracowań zamieszczonych w tym zeszycie. (red.)

Nerwice i zaburzenia osobowości koncepcje

Czy rzeczywiście nie ma zaburzeń nerwicowych?

JERZY W. ALEKSANDROWICZ
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1997, 6, 411-416

Autor dyskutuje z dominujących we współczesnych klasyfikacjach zaburzeń psychicznych poglądem poddającym w wątpliwość potrzebę posługiwania się pojęciem nerwicy i wyodrębniania takiej kategorii diagnostycznej. Przedstawia własną koncepcję rozumienia tego pojęcia. (red.)

Nerwice i zaburzenia osobowości koncepcje

Problem nerwic w najnowszych klasyfikacjach zaburzeń psychicznych a tradycja psychoanalityczna w psychiatrii

Jacek Bomba
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1997, 6, 417-422

Najnowsze klasyfikacje zaburzeń psychicznych DSM-IV i ICD-10 porzucają koncepcję nerwicy, jako zaburzenia psychicznego oddzielnego typu. W DSM-IV jest to następstwo całościowego postrzegania zaburzeń psychicznych bez rozdzielania na „części": somatyczną i psychiczną oraz grupowania ich wokół podstawowych fenomenów psychopatologicznych (myślenie, nastrój, lęk). Kompromisowy charakter ICD-10 wyraża się w braku stanowiska, co do natury zaburzeń psychicznych oraz przyjęciu kryterium „pokrewieństwa tematycznego" przy konstruowaniu podziału. W konsekwencji z obu tych systemów usunięto kategorię diagnostyczną nerwicy, pozostawiając jedynie nazwę w ICD-10 – ze względów historycznych. W związku z tym w kryteriach diagnostycznych poszczególnych kategorii, w tym zaburzeń traktowanych dawniej, jako nerwicowe ICD-10, mimo zachowania nazwy, nie zawiera żadnych przesłanek odnoszących się do ich patogenezy, ani mechanizmu powstawania czy utrzymywania się. Być może ułatwia to przypisywanie zaburzeń do poszczególnych kategorii i ułatwia statystykę, jest jednak mało przydatne w planowaniu leczenia i prowadzeniu badań naukowych nad zaburzeniami nerwicowymi. Rozwiązanie takie jest całkowicie obce tradycji psychoanalitycznej w psychiatrii, która eksponowała znaczenie mechanizmu powstawania nerwic, nie rezygnując równocześnie z całościowego ujmowania człowieka i jego dysfunkcji.

Nerwice i zaburzenia osobowości koncepcje

Zaburzenia osobowości w świetle ICD-10

ANNA SAROL-KULKA
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1997, 6, 435-441

Od dawna próbowano sklasyfikować zaburzenia osobowości. Pomocne były w tym liczne narzędzia pomiarowe, m.in. inwentarze, skale samooceny, kwestionariusze, diagnozujące zaburzenia osobowości. W latach sześćdziesiątych podjęto prace nad rzetelnością i trafnością diagnostyki psychiatrycznej w rezultacie czego powstały dwa współistniejące obszerne systemy klasyfikacyjne: ICD i DSM. Ich wspólną cechą jest dążenie do tworzenia czysto opisowych definicji typowych zespołów klinicznych, wolnych od założeń teoretycznych. W przypadku ICD-10 pośród zaburzeń osobowości wyodrębniono nowe zaburzenia zachowania dorosłych, a zaburzenia preferencji seksualnych oddzielono od zaburzeń identyfikacji z płcią. Do zaburzeń osobowości włączono zespoły, które wcześniej uważano za nerwicowe. Najwięcej kontrowersji budzi wprowadzenie do ICD-10 terminu „osobowość z pogranicza" (borderline).

Badania

Badania nad skutecznością psychoterapii w leczeniu pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi i z zaburzeniami osobowości w Polsce w latach 1960-1995

IZABELLA BRYŁA-ZIELIŃSKA
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1997, 6, 443-450

Dokonano analizy prac przedstawiających badania nad skutecznością psychoterapii, opublikowanych w Polsce, w okresie od 1960 do 1995 r. W tym celu przejrzano 12 czasopism fachowych, jedną publikację książkową i 6 nieopublikowanych prac doktorskich. Znaleziono 75 prac o powyższej tematyce. Analizowano: dynamikę takich badań, ich cechy metodologiczne (liczebności grup, obecność grupy kontrolnej, kryteria poprawy) oraz typ ośrodka i rodzaj stosowanej psychoterapii. Stwierdzono, że wzrasta liczba badań nad skutecznością psychoterapii, że najczęściej prowadzone są one w ośrodkach stacjonarnych. Zaletą większości analizowanych badań jest odpowiednio duża liczebność grup, natomiast uderza brak badań kontrolowanych.

Problemy orzecznicze

Prowadzenie pojazdów przez osoby z zaburzeniami psychicznymi

IWONA KŁOSZEWSKA, Ewa Kwiecińska
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1997, 6, 457-460

Zaburzenia psychiczne i przyjmowanie leków psychotropowych mogą upośledzać zdolność do prowadzenia pojazdów. W Polsce nie ma uregulowań prawnych dotyczących postępowania lekarzy leczących te zaburzenia oraz problemów związanych z przyjmowaniem leków psychotropowych. Praca przedstawia przepisy obowiązujące w Wielkiej Brytanii, które mogłyby stanowić punkt odniesienia przy formułowaniu odpowiednich zasad w Polsce.

Problemy orzecznicze

Opinie sądowo psychiatryczne wydane po obserwacjach szpitalnych w Polsce w latach 1995-1996 – ocena poprawności pod względem formalnym

ELŻBIETA BOGDANOWICZ, Danuta Hajdukiewicz
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1997, 6, 461-469

Przedstawiono wyniki analizy 300 opinii sądowo-psychiatrycznych przygotowanych w latach 1995-1996 w 19 ośrodkach psychiatrycznych w Polsce. Wskazują one na formalne nieprawidłowości występujące we wszystkich częściach opinii, w większości analizowanego materiału. Nieprawidłowości (np. niewykorzystanie przytoczonego materiału w uzasadnieniu ocen) powodują, że organ zlecający opinię może ją uznać za niepełną lub niejasną.

Sprawy organizacyjne

Ważniejsze problemy wdrażania Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

Stanisław Dąbrowski, WŁODZIMIERZ BRODNIAK, Stefan Welbel
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1997, 6, 483-488

Raport opisujący najważniejsze wyniki badań nad wprowadzaniem w życie przepisów Ustawy. Badania przeprowadzono przy pomocy ankiety (kwestionariusz ABC) w większości stacjonarnych placówek psychiatrycznych w Polsce oraz przy pomocy bardziej szczegółowego badania w 11 wybranych placówkach, obejmujących analizę dokumentacji, informacji od ordynatorów i opinii chorych. (red.)