Autorka dyskutuje kontrowersyjne rozwiązania ICD-10, związane z pozycją i koncepcją zaburzeń nerwicowych. Jednocześnie wprowadza do tematyki innych, poświęconych nerwicom opracowań zamieszczonych w tym zeszycie. (red.)
Przedstawiono główne nurty historycznego rozwoju pojmowania nerwic, rozumienia ich przyczyn i proponowanych sposobów postępowania. (red.)
Autor dyskutuje z dominujących we współczesnych klasyfikacjach zaburzeń psychicznych poglądem poddającym w wątpliwość potrzebę posługiwania się pojęciem nerwicy i wyodrębniania takiej kategorii diagnostycznej. Przedstawia własną koncepcję rozumienia tego pojęcia. (red.)
Najnowsze klasyfikacje zaburzeń psychicznych DSM-IV i ICD-10 porzucają koncepcję nerwicy, jako zaburzenia psychicznego oddzielnego typu. W DSM-IV jest to następstwo całościowego postrzegania zaburzeń psychicznych bez rozdzielania na „części": somatyczną i psychiczną oraz grupowania ich wokół podstawowych fenomenów psychopatologicznych (myślenie, nastrój, lęk). Kompromisowy charakter ICD-10 wyraża się w braku stanowiska, co do natury zaburzeń psychicznych oraz przyjęciu kryterium „pokrewieństwa tematycznego" przy konstruowaniu podziału. W konsekwencji z obu tych systemów usunięto kategorię diagnostyczną nerwicy, pozostawiając jedynie nazwę w ICD-10 – ze względów historycznych. W związku z tym w kryteriach diagnostycznych poszczególnych kategorii, w tym zaburzeń traktowanych dawniej, jako nerwicowe ICD-10, mimo zachowania nazwy, nie zawiera żadnych przesłanek odnoszących się do ich patogenezy, ani mechanizmu powstawania czy utrzymywania się. Być może ułatwia to przypisywanie zaburzeń do poszczególnych kategorii i ułatwia statystykę, jest jednak mało przydatne w planowaniu leczenia i prowadzeniu badań naukowych nad zaburzeniami nerwicowymi. Rozwiązanie takie jest całkowicie obce tradycji psychoanalitycznej w psychiatrii, która eksponowała znaczenie mechanizmu powstawania nerwic, nie rezygnując równocześnie z całościowego ujmowania człowieka i jego dysfunkcji.
W pracy omówiono najważniejsze zagadnienia związane ze specyfiką rozpoznawania nerwic wieku dziecięcego i młodzieżowego oraz postępowania w takich przypadkach. (red.)
Autorka rozważa wzajemne relacje podejścia systemowego, współczesnych klasyfikacji zaburzeń psychicznych oraz praktycznych potrzeb terapii, zwłaszcza w odniesieniu do pacjentów w wieku młodzieżowym. (red.)
Od dawna próbowano sklasyfikować zaburzenia osobowości. Pomocne były w tym liczne narzędzia pomiarowe, m.in. inwentarze, skale samooceny, kwestionariusze, diagnozujące zaburzenia osobowości. W latach sześćdziesiątych podjęto prace nad rzetelnością i trafnością diagnostyki psychiatrycznej w rezultacie czego powstały dwa współistniejące obszerne systemy klasyfikacyjne: ICD i DSM. Ich wspólną cechą jest dążenie do tworzenia czysto opisowych definicji typowych zespołów klinicznych, wolnych od założeń teoretycznych. W przypadku ICD-10 pośród zaburzeń osobowości wyodrębniono nowe zaburzenia zachowania dorosłych, a zaburzenia preferencji seksualnych oddzielono od zaburzeń identyfikacji z płcią. Do zaburzeń osobowości włączono zespoły, które wcześniej uważano za nerwicowe. Najwięcej kontrowersji budzi wprowadzenie do ICD-10 terminu „osobowość z pogranicza" (borderline).
Dokonano analizy prac przedstawiających badania nad skutecznością psychoterapii, opublikowanych w Polsce, w okresie od 1960 do 1995 r. W tym celu przejrzano 12 czasopism fachowych, jedną publikację książkową i 6 nieopublikowanych prac doktorskich. Znaleziono 75 prac o powyższej tematyce. Analizowano: dynamikę takich badań, ich cechy metodologiczne (liczebności grup, obecność grupy kontrolnej, kryteria poprawy) oraz typ ośrodka i rodzaj stosowanej psychoterapii. Stwierdzono, że wzrasta liczba badań nad skutecznością psychoterapii, że najczęściej prowadzone są one w ośrodkach stacjonarnych. Zaletą większości analizowanych badań jest odpowiednio duża liczebność grup, natomiast uderza brak badań kontrolowanych.
Oceniano styl radzenia sobie, jego osobowościowe uwarunkowania i związek z nasileniem i poprawą objawów u 144 chorych na nerwice leczonych w Klinice Nerwic.
Zaburzenia psychiczne i przyjmowanie leków psychotropowych mogą upośledzać zdolność do prowadzenia pojazdów. W Polsce nie ma uregulowań prawnych dotyczących postępowania lekarzy leczących te zaburzenia oraz problemów związanych z przyjmowaniem leków psychotropowych. Praca przedstawia przepisy obowiązujące w Wielkiej Brytanii, które mogłyby stanowić punkt odniesienia przy formułowaniu odpowiednich zasad w Polsce.
Przedstawiono wyniki analizy 300 opinii sądowo-psychiatrycznych przygotowanych w latach 1995-1996 w 19 ośrodkach psychiatrycznych w Polsce. Wskazują one na formalne nieprawidłowości występujące we wszystkich częściach opinii, w większości analizowanego materiału. Nieprawidłowości (np. niewykorzystanie przytoczonego materiału w uzasadnieniu ocen) powodują, że organ zlecający opinię może ją uznać za niepełną lub niejasną.
W celu usprawnienia pracy biegłym psychiatrom i psychologom, autorka zebrała i przedstawiła nowe kodeksy karne ogłoszone w sierpniu 1997 roku, które zaczną obowiązywać niebawem. Wprowadzają one zmiany, dotyczące również problematyki opiniowania sądowo-psychiatrycznego.
Raport opisujący najważniejsze wyniki badań nad wprowadzaniem w życie przepisów Ustawy. Badania przeprowadzono przy pomocy ankiety (kwestionariusz ABC) w większości stacjonarnych placówek psychiatrycznych w Polsce oraz przy pomocy bardziej szczegółowego badania w 11 wybranych placówkach, obejmujących analizę dokumentacji, informacji od ordynatorów i opinii chorych. (red.)
Referat Konsultanta Krajowego przedstawiający aktualną sytuację epidemiologiczną oraz najważniejsze postanowienia i plany związane z organizacją psychiatrycznej opieki zdrowotnej w Polsce. (red.)